Türkiye Komünist Partisi tarihi raflardaki yerini almaya hazırlanıyor

Türkiye Komünist Partisi’nin 100. yılı için yürüttüğü tarih çalışması, ilk meyvesini yakında veriyor. Parti bünyesinde kurulan Parti Tarihi Araştırma Grubu’nun çalışması, 100 yıla yayılan tarihi irdelemekle yetinmiyor. Her ne kadar 10 Eylül 1920’de Bakü’de toplanan Türkiye Komünist Teşkilatlarının Birinci Kongresi’nin, bir diğer deyişle Türkiye Komünist Partisi’nin kuruluşunun üzerinden 100 yıl geçmiş olsa da Türkiye’de komünist hareketin, bir siyasi akım olarak sosyalizmin ve işçi hareketinin kökleri bu 100 yılın da öncesine dayanıyor. Yürütülen çalışma, bu 100 yılı aşkın tarihin, barındırdığı süreklilikler ve kopuşlarla ele alınmasını amaçlıyor.

Bu tarih, dört ciltte ele alınıyor. Kısa süre sonra okurlarla buluşacak olan birinci cilt, Osmanlı döneminde ortaya çıkan ilk sosyalist örgütlenmeler ve işçi hareketlerinden, “Parti’nin tarih öncesinden” yola çıkıyor. Türkiye komünist hareketinin ortaya çıkışı, Osmanlı dönemindeki sosyalizmden kopuşla birlikte gerçekleşiyor. Zira Osmanlı sosyalizmi –toplamda içerdiği bütün akımlarla birlikte- gelişmekte olan kapitalizmin içinde bir taraf olarak kendisini inşa etmeyi amaçlayan bir sosyalist hareketin gündemine sahipti. Türkiye komünizminin gündemi emperyalist müdahaleyle yok edilmek istenen bir ülkenin, emekçilerin omuzlarında yeniden kurulmasıydı.

Sözü edilen kopuş, ulusal kurtuluş mücadelesine, ülkenin yapısal dönüşümüne eşlik etmişti. Komünist hareketin genç Cumhuriyet döneminde yaşadığı deneyim, hem bu dönüşümden hem de kaçınılmaz olarak Cumhuriyet’in Sovyetlerle ilişkilerinden doğrudan etkilenmişti. Tarih çalışmasının birinci cildi, Osmanlı’daki sosyalist akımların ve işçi hareketlerinin ortaya çıkışı ile 1927 Tevkifatı arasında yaşanan süreci irdeliyor.

Kitapta yapılan önemli bir vurgu da bu çalışmanın belgelere dayanmakla birlikte, belge yayıncılığı kaygısıyla yürütülmediği. Polemiğin amaçlanmadığı; ama yaygınlık kazanmış saldırı ve tahrifatı yanıtlama hedefinin de güdüldüğü belirtiliyor: “Zira Parti’nin tarihini yazmak, Parti’nin sosyalizm için verdiği mücadelenin, bugünkü mücadelesinin bir silahı aynı zamanda.”

Yazılama Yayınevi’nden yayımlanacak birinci cilt, bu ay okurlarla buluşacak.